تحلیل گفتمانی رمان های اسماعیل فصیح و محمدرضا کاتب در حوزه جنگ (زمستان 62، دوشنبه های آبی ماه)

جنگ تحمیلی و دفاع مقدس، مهمترین رخدادی بود که پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران به وقوع پیوست. به تبع نگاه ها و دریافت های گوناگون و گاه متقابل از جنگ، در آثار مربوط به این حوزه داستان نویسان نیز با رویکردهایی متفاوت به این موضوع پرداختند. رویکردهای عمده را در این زمینه می توان به چهار دسته تقسیم کرد: رویکرد ارزش محور، رویکرد جامعه محور، رویکرد انتقاد محور و رویکرد انسان محور. از میان این رویکردها، دو رویکرد ارزش محور و انتقاد محور در تقابل با هم قرار دارند و در آثاری که با توجه به این دو رویکرد خلق شده هر یک خواسته اند به نحوی نگاه و رویکرد خویش را در داستان بپرورانند. هر یک از این دو رویکرد ارزش محور و انتقادمحور، نویسندگان مشهوری دارد در این پژوهش از میان آثار این نویسندگان، رمان دوشنبه های آبی ماه اثر محمد رضا کاتب در جایگاه نمایند? رهیافت ارزش محور و رمان زمستان62 اسماعیل فصیح به عنوان نمایند? جریان انتقاد محور انتخاب شده اند. روش پژوهش توصیفی ـ تحلیلی است و بر مبناشی چهارچوب نظری تحلیل گفتمان انتقادی به بررسی و تحلیل آثار پرداخته شده است. به اجمال، نتیج? پژوهش نشان می دهد: کاتب با رویکرد ارزشگرا به جنگ تحمیلی نگریسته، از آن به عنوان دفاع مقدس یادکرده و مقاومت و پایداری در برابر تهاجم دشمن را می ستاید و مشکلات جنگ را پذیرفتنی می نمایاند. اما فصیح با دید انتقادی اغلب سعی دارد آسیب های ناشی از جنگ را بیان کرده، تبعات آن را بر جامعه و روابط میان افراد جامعه نشان دهد. فصیح آثار جنگ بر جامعه و زندگی شهری را مطمح نظر قرار داده است.